De één zijn dood, is de ander zijn brood

Zoals Vladimir Lenin ooit zei: “Er zijn eeuwen waarin er niks gebeurd en er zijn weken waarin eeuwen gebeuren”; Een toepasselijk citaat waarin de huidige situatie waarin we verkeren wordt omschreven. En voor de goede orde: nee, ik ben geen communist.

Geopolitieke spanningen; een dreigend energietekort; inflatie die geen halt toe is te roepen; de euro die zich op een 20-jarig dieptepunt bevindt; een stagnerende Europese handelsbalans; een wereldwijd dalend consumentenvertrouwen – de lijst met negatieve facetten is vrijwel eindeloos.

Hetgeen ik begin juni had geschreven in mijn gastcolumn is werkelijkheid geworden. We verkeren momenteel is een periode van stagflatie. Hoewel ik optimistisch van aard ben, is er momenteel weinig reden om optimistisch te zijn over de Europese economie. Graag leg ik u in dit artikel uit waar de klappen zullen vallen en waar de opportuniteiten liggen. Ofwel: de één zijn dood, is de ander zijn brood.

Duitsland vertoonde de eerste haarscheurtjes

Duitsland, de economische dieselmotor van het Europese continent. Ooit, zo’n 12 jaar geleden was Duitsland de grootste exporteur ter wereld. Vandaag de dag is Duitsland de derde grootste exporteur, en inmiddels kampt het ooit machtige Duitsland met een handelstekort (er wordt aanzienlijk meer geïmporteerd, dan geëxporteerd) door de energiecrisis. Voor de goede orde: de laatste keer dat dit gebeurde was in 1991.

Vrij recent heeft de Duitse industrie een erg grimmig statement gedaan inzake een mogelijke ineenstorting van industrieën die decennia afhankelijk zijn geweest van goedkoop Russisch gas. Wegens het schaakspel van het Kremlin dreigen hele industrieën permanent in te storten: aluminium, glas en de chemische industrie.

Zo’n ineenstorting zou enorme gevolgen hebben voor de Europese economie en de arbeidsmarkt. Ter aanvulling, dominantie van Duitse DAX-index in de globale marktkapitalisatie van aandelen neemt gedurende jaren gestaag af. Het Duitse BBP per hoofd van de bevolking is al 10 jaar lang stagnerend en er is dan ook geen zéker sprake van inkomensgroei.

Dit waren achteraf gezien de eerste haarscheurtjes voor de Europese economie. Echter, kunnen haarscheurtjes nog gepolijst worden tot een egaal oppervlak, doe je dit te vaak – blijft er geen stabiel fundament meer over. Uiteraard refereer ik dan naar wanhopig monetair beleid.

“Haarscheurtjes kunnen nog gepolijst worden tot een egaal oppervlak, doe je dit te vaak – blijft er geen stabiel fundament meer over.”

Teveel polijsten maakt het fundament instabiel, met als gevolg een euro in vrije val

De falende sancties jegens het Kremlin als oorzaak en de energiecrisis als gevolg. De sancties hebben daarentegen ‘fantastisch’ hun werk gedaan om Europa te destabiliseren. Door deze katalysator zijn de negatieve factoren voor de eurozone in een stroomversnelling geraakt, en sinds deze week heeft de euro zijn diepste punt bereikt in 20 jaar. De Amerikaanse dollar en de euro hebben pariteit bereikt, dat wil zeggen: $1 = €1.

De vrije val van de euro is in hoofdzaak te wijten aan een cocktail van factoren, zoals de negatieve Europese handelsbalans, de inflatie, de energiecrisis en de stagnerende economie. Het feit dat Europa nog steeds geen gecentraliseerde belastingautoriteit kent of dat er tot op de dag van vandaag nog geen Europees depositogarantie stelsel bestaat – daar gelaten. Alle factoren opgesomd, kan ik maar tot één conclusie komen. Er op veel fronten geen eenheid te bekennen is in Europa en de euro is hier de belichaming van.

”Er is op veel fronten geen eenheid te bekennen is in Europa, en de euro is hier de belichaming van.”

Veelzeggend waren de onlangs gepubliceerde cijfers van het Duitse ZEW-Finanzmarkttest. Hierin worden zo’n 350 financiële experts van banken, verzekeraars en grote industriële bedrijven gevraagd naar hun beoordelingen. Het Duits economische sentiment bevindt zich op hetzelfde niveau als tijdens de financiële crisis in 2008 en de Europese staatsschuldencrisis in 2011.

Dit hoofdstuk met een positieve noot afsluiten; ik heb het geprobeerd, maar dan zou ik mijzelf voor de gek houden. Er is mijns inziens geen reden om optimistisch te zijn voor Europa, kijkend naar het monetair en fiscaal beleid e.d. Grotendeels veroorzaakt door teveel regulatie.

Europa, dan wel de euro gaan gebukt onder het beleid van de ECB die de inflatie niet weet te beteugelen. Het feit dat er geen energiezekerheid is en dat er is sprake van toenemende vergrijzing. Voorlopig zal krimpen noodzakelijk zijn om weer economische groei te kunnen bevorderen. ‘Hard times create strong men’. Laten we het hopen!

De één zijn dood: in welke hoek van de klappen?

Of u het nou leuk vindt of niet, Minister Kaag (Financiën) heeft het wel bij het juiste eind: ”we zullen beseffen dat we samen een stukje armer zullen worden.” Doordat producenten te maken met hogere importprijzen, komt de rekening grotendeels bij de burger.

Zo heeft het Nibud laten weten dat nu ook mensen met een middeninkomen die tot voor kort redelijk goed konden rondkomen, het steeds vaker niet redden zonder te bezuinigen of hun spaargeld aan te spreken. Van de Nederlandse huishoudens kwam voor de energiecrisis 38% moeilijk tot zeer moeilijk rond. Deze huishoudens hebben door de hoge energieprijzen waarmee ze nu te maken hebben, mogelijk nog meer moeite dan anders met het aan elkaar knopen van de eindjes.

Stagflatie gooit voor elke inkomensgroep roet in het eten, ook mensen met een hoog inkomen of vermogen blijven niet onbespaard. Omdat gecontroleerde vermogensvernietiging noodzakelijk is om inflatie een halt toe te roepen, worden voornamelijk de aandelenmarkten en onroerend goed getroffen doordat centrale banken de rente (dreigen te) verhogen.

Zoals u zelf heeft gemerkt gebeurt dit heel geleidelijk en het is onwaarschijnlijk dat er een acute crash zal plaatsvinden, omdat de economieën hier nu absoluut niet tegen bestand zijn. Het is een kwestie van langzaam de lucht uit een luchtballon laten lopen en veilig kunnen landen, of er een enorm gat in maken zodat je verzekert bent dat je beneden komt, maar tegelijkertijd heb je de garantie op een fatale afloop.

”Het is een kwestie van langzaam de lucht uit een luchtballon laten lopen en veilig kunnen landen, of er een enorm gat in maken zodat je verzekert bent dat je beneden komt, maar tegelijkertijd heb je de garantie op een fatale afloop.”

Zoals u kan zien in de grafiek hierboven, duurt het ongeveer, als we de geschiedenis als indicator gebruiken, vijf jaar voordat een stagflatie cyclus ten einde komt. Afgelopen woensdag zijn de recente inflatiecijfers van de Verenigde Staten bekend gemaakt. En desondanks dat de markten een lage inflatie hadden verwacht, werd de consensus overtroffen en viel de inflatie hoger uit met maar liefst 9,1% – een 40-jarig hoogtepunt.

Dit belooft weinig goeds voor Europa en het is lastig om te bepalen wanneer de top is bereikt als de consensus er voortdurend naast zit. Zelf heb ik namelijk al genoeg macro-economen de afgelopen maanden horen roepen dat de top-inflatie allang is bereikt. Niet dus.

De ander zijn brood: de goud- en zilvermarkt

‘Demand destruction’ en een sterke Amerikaanse dollar veroorzaken bear-trends in grondstoffen. Echter moet u nagaan dat de trendvolgende menigte al flinke shortposities in grondstoffen heeft. Goud daarentegen biedt uitstekende weerstand. Zo is het year-to-date rendement van de S&P 500 index nu zo’n -20% en die van goud -5% (+5,3% in euro’s). Ondanks het negatieve rendement bezwijkt goud niet onder de extreme druk van de shortsellers.

De veerkracht van goud biedt nog meer bewijs om zijn rol als onderdeel van de assetallocatie van de portefeuille te ondersteunen. Daar waar bredere markten onder de druk van inflatie en de houding van de centrale bank bij het temmen van de inflatie negatief blijven, zien we dat beleggers hun toevlucht zoeken in goud.

Als de vrees voor een recessie in de markt toeneemt, geeft u er de voorkeur aan om te beleggen in goud. Goud is vrijwel het enige edelmetaal dat profiteert van economische neergang en daarom lijkt goud een uiterst interessant tweede halfjaar tegemoet gaan.

Mijn advies luidt: bij twijfel, zoom uit.

Naast goud gaat zilver ook een interessante fase tegemoet. De goud-zilver ratio bevindt zich op een 2-jarig hoogtepunt, waarbij één ounce goud gelijk staat aan 92 ounce zilver. Het is dan ook een uitstekend moment om na te denken voor een lange termijn belegging in zilver, zoals ik vorige week had beschreven in mijn artikel.

Ter disclaimer wil ik graag benadrukken dat mijn visie gebaseerd is op lange termijn. Er zijn dan ook veel analisten te vinden, die doorgaans bearish zijn voor edelmetalen, omdat een florende goud- en/of zilverprijs gelijk staat aan een negatieve aandelenmarkt c.q. een stagnerende economie. Dit is een schoolvoorbeeld van een ‘zero-sum game.’ De één zijn dood is de ander zijn brood.